chim trĩ giống , bán cung cấp chim tri giong , thịt , thit ở tại vĩnh phúc , trĩ đỏ , trỉ xanh , trĩ 7 bảy màu , chim công giống , chim cong giá rẻ vinh phuc

ĐỊA CHẤT          

         Trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc phân bố 6 nhóm đá khác nhau:

Các đá biến chất cao: Phân bố ở khu vực bắc Hương Canh, trung tâm các huyện Lập Thạch, Tam Dương tạo thành dải kéo dài theo hướng tây bắc - đông nam, gồm các đá gneis giàu plagioclas, biotit, silimanit, đôi chỗ gặp quartzit chứa mica hệ tầng Chiêm Hóa (PR ₃ - € ch).

Các đá trầm tích lục nguyên màu đỏ: Phân bố ở phía đông nam Tam Đảo, vùng Đa Phúc, bao gồm cát kết, đá phiến sét màu đỏ nâu, phớt lục, phớt tím xen kẽ với bột kết, đá phiến sét phớt đỏ hệ tầng Nà Khuất (T₂ nk).

            Các đá trầm tích lục nguyên có chứa than: Phân bố thành dải hẹp ở khu vực Đạo Trù (huyện Tam Đảo),  thành phần gồm cuội kết, cát kết, đá phiến sét, sét than và lớp than đá; phần trên gồm cát kết, bột kết, đá phiến sét màu xám vàng, xám sẫm thuộc hệ tầng Văn Lãng (T₃n-r vl). Các trầm tích Neogen lộ ra ở khu vực tây nam huyện Lập Thạch, dọc rìa tây nam huyện Tam Đảo, nằm kẹp giữa các hệ thống đứt gãy sông Chảy và sông Lô, bao gồm tảnh kết, cát kết ở phần dưới chuyển lên bột kết và sét kết màu xám đen.

Trầm tích bở rời: các trầm tích Đệ Tứ phân bố rộng rãi ở phần phía Nam tỉnh, chạy dọc các thung lũng sông Hồng, sông Lô, bao gồm cuội, sỏi, cát, sét vàng, sét bột phong hóa laterit màu sắc loang lổ; sét màu xám xanh, xám vàng phong hóa laterit yếu; kaolin, sét xanh, sét đen của hệ tầng Hà Nội, Vĩnh Phúc, Thái Bình.

Các đá phun trào phân bố ở phần đông bắc tỉnh, chiếm toàn bộ dãy núi Tam Đảo, bao gồm: các đá ryolit đaxit, ryolit porphyr, felspat, plagioclas; tướng á phun trào: xuyên cắt các đá phun trào, gồm ryolit  porphyr có ban tinh lớn, ít felspat dạng đai mạch nhỏ; tướng phun nổ: các thấu kính tuf chứa ít các mảnh dăm, bom núi lửa của hệ tầng Tam Đảo (J-K₁(?) tđ). Các đá phun trào Tam Đảo chủ yếu là đá ryolit, một số là đaxit.

 Các đá magma xâm nhập thuộc phức hệ sông Chảy, phân bố ở phía tây bắc huyện Lập Thạch, bao gồm các đá: granodiorit, granit hạt từ vừa đến lớn, granit 2 mica, granit muscovit hạt vừa đến nhỏ, và các mạch aplit, pegmatit. Đặc điểm của các đá này là giàu nhôm, giàu kiềm. Các đá magma xâm nhập nằm trong hệ thống đứt gãy phương tây bắc - đông nam, gồm hệ thống đứt gãy sông Chảy và sông Lô.

VỊ TRÍ ĐỊA LÍ

Tỉnh Vĩnh Phúc nằm trong khu vực châu thổ sông Hồng thuộc trung du và miền núi phía bắc, có tọa độ: từ 21^O 08’ (tại xã Đạo Trù, huyện Tam Đảo) đến 21⁰ 19^` (tại xã Tráng Việt, huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội) vĩ độ bắc; từ 105 ⁰ 109’ (xã Bạch Lưu, huyện Sông Lô) đến 105^o47’ (xã Ngọc Thanh, thị xã Phúc Yên) kinh độ đông.

Diện tích tự nhiên, tính đến 31/12/2008 là 1.231,76 km², dân số 1.014.488 người, gồm 9 đơn vị hành chính: thành phố Vĩnh Yên, thị xã Phúc Yên và 7 huyện: Lập Thạch, Sông Lô, Tam Dương, Bình Xuyên, Tam Đảo, Vĩnh Tường, Yên Lạc với 113 xã, 24 phường và thị trấn.

Tỉnh Vĩnh Phúc tiếp giáp với các tỉnh:

- Phía tây bắc giáp với tỉnh Tuyên Quang

- Phía đông bắc giáp với tỉnh Thái Nguyên

- Phía đông nam - nam giáp với thành phố Hà Nội

- Phía tây giáp với tỉnh Phú Thọ

KHÍ HẬU

Vĩnh Phúc nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có đầy đủ các đặc điểm khí hậu của vùng trung du miền núi phía Bắc.

 Nhiệt độ trung bình năm là 23,5 – 25^o C, nhiệt độ cao nhất là 38,5 ⁰C, nhiệt độ thấp nhất là 2⁰C. Tuy nhiên do ảnh hưởng của yếu tố địa hình nên có sự chênh lệch khá lớn về nhiệt độ giữa vùng núi và vùng đồng bằng. Vùng Tam Đảo, ở độ cao 1.000 m so với mực nước biển có nhiệt độ trung bình năm là 18,4⁰C.

 Lượng mưa trung bình hàng năm đạt  1.400 đến 1.600 mm, trong đó, lượng mưa bình quân cả năm của vùng đồng bằng và trung du tại trạm Vĩnh Yên là 1.323,8 mm, vùng núi tại trạm Tam Đảo là 2.140 mm. Lượng mưa phân bố không đều trong năm, tập trung chủ yếu từ tháng 5 đến tháng 10, chiếm 80% tổng lượng mưa cả năm. Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau chỉ chiếm 20% tổng lượng mưa trong năm.

Bảng 1: Lượng mưa trung bình các tháng tỉnh Vĩnh Phúc (mm):

Tháng	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Trạm Vĩnh Yên	89,0	35,4	56,2	101,1	76,8	153,8	198,4	236,0	220,0	61,5	9,0	9,5
Trạm Tam Đảo	10,7	79,5	78,9	112,6	107,8	227,4	167,2	185,5	310,3	117,9	26,6	38,0

- Số giờ nắng: Tổng số giờ nắng bình quân trong năm là 1.400 đến 1.800 giờ, trong đó, tháng có nhiều giờ nắng trong năm nhất là tháng 6 và tháng 7, tháng có ít giờ nắng trong năm ít nhất là tháng 3

Bảng 2: Số giờ nắng của các tháng trong năm 2007

Tháng	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Trạm Vĩnh Yên	65,7	90,6	32,7	82,7	167,3	214,8	216,2	171,2	140,0	123,4	189,9	50,8
Trạm Tam Đảo	63,9	72,0	32,7	86,5	139,6	162,8	163,1	128,0	110,6	93,9	200,9	42,5

- Chế độ gió: Trong năm có 2 loại gió chính: Gió đông nam thổi từ tháng 4 đến tháng 9; gió đông bắc: thổi từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau.

- Độ ẩm không khí:  Độ ẩm bình quân cả năm là 83%. Nhìn chung độ ẩm không có sự chênh lệch nhiều qua các tháng trong năm giữa vùng núi với vùng trung du và vùng đồng bằng. Vùng núi độ ẩm không khí được đo tại trạm Tam Đảo, vùng trung du được đo tại trạm khí tượng Vĩnh Yên:

 Bảng 3: Độ ẩm tương đối trung bình các tháng trong năm

Tháng	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Vĩnh Yên	75,0	72,0	87,0	79,0	73,0	76,0	77,0	80,0	78,0	76,0	76,0	82,0
Tam Đảo	84,0	92,0	98,0	87,0	84,0	89,0	90,0	89,0	85,0	86,0	66,0	94,0

- Lượng bốc hơi: Bốc hơi bình quân trong năm là 1.040 mm, lượng bốc hơi bình quân trong 1 tháng từ tháng 4 đến tháng 9 là 107,58 mm, từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau là 71,72 mm.

Thủy văn mặt

Mạng lưới thủy văn Vĩnh Phúc có 4 con sông chính chảy qua, gồm: sông Hồng, sông Lô, sông Đáy, sông Cà Lồ. Lượng nước hàng năm của các sông này rất lớn, có thể cung cấp nước tưới cho 38.200 ha đất canh tác nông nghiệp, được chia làm 2 hệ thống sông chính: Hệ thống sông Hồng và hệ thống sông Cà Lồ. 

Hệ thống sông Hồng: Gồm sông Hồng với 2 nhánh lớn là sông Đà ở bờ bên phải và sông Lô ở bờ bên trái, cùng với 2 nhánh của sông Lô là sông Chảy ở Tuyên Quang và sông Đáy ở Vĩnh Phúc.

 Sông Hồng: chảy qua các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ vào địa phận Vĩnh Phúc ở ngã ba Hạc đến xã Tráng Việt, huyện Mê Linh, dài 41 km. Lưu lượng dòng chảy trung bình trong cả năm là 3.860 m³/s, lớn gấp 4 lần lưu lượng sông Thao, gấp 3 lưu lượng sông Lô và gấp đôi lưu lượng sông Đà. Lưu lượng dòng chảy thấp nhất vào mùa cạn là 1.870 m³/s. Lưu lượng dòng chảy trung bình trong mùa mưa lũ là 8.000 m³/s. Lưu lượng lớn nhất là 18.000 m³/s. Mực nước cao trung bình là 9.57m, hàng năm lên xuống thất thường, nhất là về mùa mưa, có những cơn lũ đột ngột, nước dâng lên nhanh chóng, có khi tới 3m trong 24 giờ. Mực nước đỉnh lũ thường cao hơn mực nước mùa khô trên dưới 9m (trong cơn lũ lịch sử năm 1971, dao động tới 11,68m).  Về mùa khô, hệ thống sông Hồng là nguồn cấp nước chính và vô tận cho các trạm bơm hút lên tưới cho đồng ruộng xung quanh. Với hàm lượng phù sa cao, tối đa có thể lên tới 14 kg/m³, số lượng phù sa lớn, mỗi năm có thể lên tới 80 triệu m³ hoặc 130 triệu tấn, chất lượng phù sa tốt, nước sông còn chứa nhiều chất khoáng, sông Hồng đã bồi đắp cho Vĩnh Phúc dải đồng bằng phì nhiêu màu mỡ. Hiện nay, sông vẫn tiếp tục bồi phù sa cho đồng bãi ven bờ và cả cho ruộng trong đê qua những con ngòi thông ra sông.

          Sông Lô: Chảy vào địa phận Vĩnh Phúc từ xã Quang Yên, huyện Sông Lô, qua xã Việt Xuân, huyện Vĩnh Tường đến ngã ba Bạch Hạc thì đổ vào sông Hồng, có chiều dài tổng cộng là 34 km. Lưu lượng dòng chảy bình quân năm 1996 là 1.213 m³/s; về mùa mưa lên tới 3.230 m³/s; cao nhất năm 1996 là 6.560 m³/s, biên độ dao động mực nước trung bình là 6m, năm 1971 chênh nhau tới 11,7m. Hàm lượng phù sa của sông Lô ít hơn của sông Hồng. Vào mùa mưa lũ lượng phù sa là 2.310 kg/m³. Mùa cạn, nước sông trong xanh, hầu như không mang phù sa. So với sông Hồng, hàm lượng phù sa của sông Lô ít hơn song lại giàu chất phù sa hơn. Dòng sông Lô hàng năm vẫn bồi đắp phù sa cho bờ bãi hai bên, nhưng diện bồi và lượng bồi ít hơn sông Hồng. Sông Lô còn tiếp thêm nước cho hệ thống thủy lợi Liễn Sơn qua trạm bơm Bạch Hạc.

          Sông Đáy: Chảy vào địa phận Vĩnh Phúc từ xã Quang Sơn ở bờ phải và xã Yên Dương huyện Lập Thạch. Ở bờ trái, chảy giữa huyện Lập Thạch và hai huyện Tam Dương, Vĩnh Tường dài 41,5 km rồi đổ vào sông Lô giữa xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch và xã Việt Xuân, huyện Vĩnh Tường. Sông Đáy có lưu lượng bình quân là 23 m³/s; lưu lượng cao nhất là 833 m³/s; mùa khô kiệt, lưu lượng chỉ 4 m³/s, có quãng sông cạn có thể lội qua được. Sông Đáy cũng có lưu lượng phù sa như sông Lô (2,44 kg/m³) nhưng có vai trò quan trọng nhất trong việc cung cấp nước cho hệ thống thủy nông Liễn Sơn dài 175 km, tưới cho 14.000 ha ruộng của các huyện Tam Dương, Vĩnh Tường, Yên Lạc, Bình Xuyên, Mê Linh.

Hệ thống sông Cà Lồ: Chảy trong nội tỉnh, sông Cà Lồ và các chi lưu của nó, đáng kể nhất là sông Phan, sông Cầu Bòn, sông Bá Hạ, suối Cheo Meo...

    Sông Cà Lồ: là một nhánh của sông Hồng tách ra. Sông Cả Lồ chảy từ xã Vạn Yên, huyện Mê Linh theo hướng Tây Nam - Đông Bắc, giữa hai huyện Bình Xuyên và Mê Linh, vòng quanh thị trấn Phúc Yên rồi theo đường vòng cung rộng phía Nam hai huyện Kim Anh và Đa Phúc cũ, đổ vào sông Cầu ở thôn Lương Phúc, xã Việt Long (nay thuộc huyện Sóc Sơn), có chiều dài 86 km. Nguồn nước sông Cà Lồ ngày nay chủ yếu là nước các sông, suối bắt nguồn từ núi Tam Đảo, núi Sóc Sơn, lưu lượng bình quân chỉ 30 m³/s. Lưu lượng cao nhất về mùa mưa là 286 m³/s. Tác dụng chính của sông là tiêu úng vào mùa mưa lũ. Riêng khúc sông đầu nguồn cũ từ Vạn Yên đến sông Cánh đã được đắp chặn lại ở gần thôn Đại Lợi (Mê Linh), dài gần 20 km, biến thành một hồ chứa nước lớn tưới ruộng và nuôi cá.

Sông Phan: Bắt nguồn từ núi Tam Đảo, thuộc địa phận các xã Hoàng Hoa, Tam Quan, Hợp Châu, chảy qua các xã Duy Phiên, Hoàng Lâu (Tam Dương), Kim Xá, Yên Lập, Lũng Hòa, Thổ Tang (Vĩnh Tường) theo hướng Đông Bắc- Tây Nam; vòng sang hướng Đông Nam qua các xã Vũ Di, Vân Xuân (Vĩnh Tường) rồi theo hướng Tây Nam - Đông Bắc qua các xã Tề Lỗ, Đồng Văn, Đồng Cương (Yên Lạc) đổ vào Đầm Vạc (Vĩnh Yên), qua xã Quất Lưu chảy về Hương Canh (Bình Xuyên) qua xã Sơn Lôi, nhập với sông Bá Hạ rồi đổ vào sông Cà Lồ ở địa phận xã Nam Viêm (Mê Linh).

Sông Cầu Bòn: Bắt nguồn từ Thác Bạc núi Tam Đảo, đổ xuống làng Hà, xã Hồ Sơn hợp với suối Xạ Hương, suối Bàn Long thuộc xã Minh Quang, huyện Tam Đảo, chảy từ phía Bắc xuống phía Nam qua các xã Gia Khánh, Hương Sơn, Tam Hơp rồi đổ vào sông Cánh xã Tam Hơp đều thuộc huyện Bình Xuyên.

         Sông Phan và sông Cầu Bòn hình thành nên một đường vòng cung, hai đầu móc vào sườn Tam Đảo. Về mùa khô, mực nước hai con sông này rất thấp, nhiều chỗ có thể lội qua được. Nhưng về mùa mưa, nước từ Tam Đảo trút xuống không tiêu kịp vào sông Cà Lồ thường ứ lại ở Đầm Vạc và làm ngập úng cả một vùng ruộng giữa hai huyện Yên Lạc và Bình Xuyên.

         Phía Đông huyện Yên Lạc ngày nay còn lại nhiều dải đầm dài thuộc địa phận các xã Bình Định, Minh Tân, Tam Hồng, Liên Châu.

Sông Bá Hạ: Bắt nguồn từ suối Nhảy Nhót giữa xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên và xã Ngọc Thanh, thị xã Phúc Yên, sông Bá Hạ chảy giữa xã Bá Hiến (Bình Xuyên) và xã Cao Minh (Mê Linh) đến hết địa phận xã Bá Hiến, đầu xã Sơn Lôi (Bình Xuyên), nhập với sông Cánh chảy về sông Cà Lồ.

Suối Cheo Meo: Bắt nguồn từ xã Minh Trí (Sóc Sơn), chiều dài 11,5 km, đổ vào sông Cà Lồ ở xã Nam Viêm (Mê Linh).

Ngoài ra Vĩnh Phúc còn có nhiều đầm, hồ lớn, có tới 94 hồ lớn nhỏ với khả năng cung cấp nước tưới cho 33.500 ha đất canh tác nông nghiệp.

Các hồ thiên tạo như: Đầm Vạc, Đầm Dưng, Vực Xanh, vực Quảng Cư, đầm Ngũ Kiên (Vĩnh Tường), đầm Tam Hồng, đầm Cốc Lâm (Yên Lạc), hồ Đá Ngang, hồ Khuôn, hồ Suối Sải (Lập Thạch), đầm Riệu (Phúc Yên). .. Các đầm hồ nhân tạo gồm: hồ Đại Lải (Phúc Yên), hồ Xạ Hương (Bình Xuyên), hồ Làng Hà (Tam Dương), hồ Vân Trục, hồ Bò Lạc (Sông Lô).. .

THỦY VĂN NGẦM

Đặc điểm các tầng chứa nước trong lãnh thổ tỉnh Vĩnh Phúc gồm:

 Tầng chứa nước Proterozoi: cấu tạo bởi các đá biến chất cao, chủ yếu là đá phiến gơnai, quaczit, amphibolit. Nước ở tầng này trong, chất lượng tốt, lưu lượng nhỏ. Tuy nhiên, ở những đới phá hủy, đập vỡ lưu lượng nước có thể đạt tới trên 5lít/s. Tầng phá hủy của tầng chứa nước Proterozoi có nước chất lượng tốt, có thể làm nước giải khát.

Tầng chứa nước Mezozoi: Cấu tạo bởi các đá phun trào Triat giữa và muộn cùng các thành tạo chứa than của hệ tầng Văn Lãng. Chất lượng nước không đều, có nơi bị nhiễm sắt, lưu lượng nước nhỏ.

Tầng chứa nước Kainozoi: Đây là tầng chứa nước quan trọng. Tuy nhiên do vỏ phong hóa mỏng nên lưu lượng nước không lớn, phần lớn chỉ sâu 4-5 m đã gặp đá gốc. Tầng chứa nước đứt gãy trong các đới phá hủy, nước tập trung với tiềm năng lớn, chất lượng tốt.

Tầng chứa nước đứt gãy: Được hình thành trên các đứt gãy, nước tập trung với tiềm năng lớn, chất lượng tốt.

ĐỊA HÌNH

Địa hình Vĩnh Phúc kéo dài theo phương tây bắc - đông nam, là phương chung của địa hình ở miền Bắc và Đông Bắc Bắc bộ Việt Nam. Phía bắc của tỉnh có dãy núi Tam Đảo với đỉnh Đạo Trù cao 1.592m, phía tây Nam được bao bọc bởi 2 con sông lớn là sông Hồng và sông Lô, tạo nên dạng địa hình thấp dần từ đông bắc xuống tây nam và chia ra 3 vùng có địa hình đặc trưng: đồng bằng, gò đồi, núi thấp và trung bình.

 Địa hình đồng bằng: gồm 76 xã, phường và thị trấn, với diện tích tự nhiên là 46.800 ha. Vùng đồng bằng bao gồm vùng phù sa cũ và phù sa mới, chủ yếu do phù sa của các hệ thống sông lớn như: Sông Hồng, sông Lô, sông Đáy bồi đắp nên vùng phù sa cũ chiếm diện tích khá rộng, gồm phía bắc của thị xã Phúc Yên, các huyện Yên Lạc, Vĩnh Tường và phía nam của các huyện Tam Dương, Bình Xuyên, được hình thành cùng thời kì hình thành châu thổ sông Hồng (Kỉ Đệ tứ - Thống Pleitoxen). Vùng phù sa mới dọc theo các con sông thuộc các huyện Lập Thạch, Vĩnh Tường, Yên Lạc, nam Bình Xuyên, được hình thành vào thời kì Đệ tứ - Thống Holoxen. Đất đai vùng đồng bằng được phù sa sông Hồng bồi đắp nên rất màu mỡ, là điều kiện lí tưởng cho việc phát triển kinh tế nông nghiệp thâm canh.

 Địa hình đồi: gồm 33 xã, phường và thị trấn, với diện tích tự nhiên là 24.900 ha, đây là vùng đồi thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp, cây ăn quả và hoa màu kết hợp với chăn nuôi gia súc, tạo điều kiện thuận lợi trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng và chăn nuôi theo hướng tăng sản xuất hàng hoá  thực phẩm. Vùng đồi núi Bình Xuyên: Là vùng được thành tạo vào thời kì Trung Trias giữa Đệ Tam, gồm các lớp trầm tích bể cạn, gồm các phiến thạch, sa thạch, phiến sa và một số loại đá khác xen kẽ.

         Địa hình núi thấp và trung bình: Có diện tích tự nhiên là 56.300 ha, chiếm 46,3% diện tích tự nhiên của tỉnh. Địa hình vùng núi phức tạp bị chia cắt, có nhiều sông suối, đây là một trong những ưu thế của Vĩnh Phúc so với các tỉnh quanh Hà Nội, vì nó sẽ là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các khu công nghiệp tập trung và các khu du lịch sinh thái. Vùng núi Tam Đảo có diện tích rừng quốc gia là 15.753ha.

Phân bố dân số

Quy mô dân số tăng lên trên một diện tích tự nhiên vốn tương đối ổn định, dẫn đến mật độ dân số Vĩnh Phúc cũng tăng theo: từ 680 người/km² năm 1989 đã tăng lên tới 867 người/km² năm 2007, cao hơn 3 lần so với mật độ trung bình của nước ta (Việt Nam 2007: 257 người/km²). Để đảm bảo chất lượng cuộc sống, bình quân 1 km² chỉ nên có 35 - 40 người sinh sống, tuy nhiên, mật độ dân số ở Vĩnh Phúc đã cao gấp nhiều lần so với mật độ dân số chuẩn. Do mật độ dân số cao lại là tỉnh trung du, miền núi nên bình quân đất canh tác trên đầu người ở Vĩnh Phúc rất thấp, chỉ có 0,04 ha/người trong khi bình quân toàn quốc là 0,09 ha/người.

Cũng giống như tình trạng chung của toàn quốc, mật độ dân số ở Vĩnh Phúc không đều, tập trung dày ở đô thị và thưa thớt ở nông thôn, miền núi. Ví dụ năm 2007 cao nhất ở thành phố Vĩnh Yên (1.663 người/km²) và các huyện đồng bằng như Yên Lạc (1.387 người/km²), Vĩnh Tường (1.390 người/km²), nhưng thấp ở các huyện miền núi, trung du như Tam Đảo (291 người/ km²), Lập Thạch (666 người/ km²). Điều bất hợp lí là vùng đồng bằng có đất đai màu mỡ, thuận lợi phát triển nông nghiệp, chỉ chiếm hơn 18% diện tích của tỉnh nhưng lại tập trung tới hơn 29% dân số.

Quy mô dân số

Đến năm 1930, tỉnh Vĩnh Yên có 5 huyện (Tam Dương, Bình Xuyên, Lập Thạch, Yên Lạc và Vĩnh Tường), với 46 tổng, 302 làng, dân số 210.422 người (trong đó 208.282 người Kinh, 56 người Âu, 2.008 người Cao Lan, Sán Dìu, 45 người Thổ, 31 người Hoa). Tỉnh Phúc Yên có 4 huyện (Yên Lãng, Đa Phúc, Kim Anh, Đông Anh) với 34 tổng, 217 làng, dân số 175.250 người (174.467 người Kinh, 22 người Âu, 727 người Sán Dìu, 34 người Hoa). Tổng dân số Vĩnh Phúc lúc này là 385.672 người.

Năm 1950, khi hợp nhất tỉnh, Vĩnh Phúc có diện tích 1.715 km² với dân số gần 47 vạn người, bao gồm 14 dân tộc, trong đó đông nhất là người Kinh (chiếm 98,38%). Đồng bào dân tộc thiểu số sống rải rác ở 17 xã dọc dãy núi Tam Đảo và núi Sáng thuộc 5 huyện (Tam Dương, Bình Xuyên, Lập Thạch, Kim Anh và Đa Phúc).

Theo bảng thống kê dân số năm 1956 của tỉnh Vĩnh Phúc đã được Bộ Nội vụ điều chỉnh số liệu thì tổng số hộ là 123.098 và số dân 541.038 người.

Tính đến 31/12/1985, toàn tỉnh có 841.390 người. Năm 1997, ngay sau khi tái lập tỉnh, dân số toàn tỉnh là 1.103.810 người. Năm 1999, theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở, toàn tỉnh có 1.091.973 người (trong đó có 560.077 nữ).

Từ năm 2000 đến năm 2007, dân số toàn tỉnh tương ứng đạt quy mô: 1.110.111; 1.125.415; 1.137.316; 1.148.731; 1.154.792; 1.168.889; 1.180.418 và 1.190.428. Bình quân mỗi năm dân số Vĩnh Phúc tăng thêm hơn 10 nghìn người; nhiều gấp 1,3 lần dân số một xã trung bình của tỉnh Vĩnh Phúc hiện nay.

Bảng 1: Đơn vị hành chính, diện tích, dân số trung bình và mật độ dân số ở Vĩnh Phúc năm 2008

Stt	Tên huyện, thị xã, thành phố	Số xã	Số phường, thị trấn	Diện tích (Km2)	Dân số trung bình (Người)	Mật độ dân số (Người/Km2)
1	Thành phố Vĩnh Yên	2	7	50,81	85.231	1.677
2	Thị xã Phúc Yên	4	6	120,13	88.657	738
3	Huyện Tam Dương	12	1	107,18	96.736	902
4	Huyện Tam Đảo	8	1	235,88	69.315	294
5	Huyện Bình Xuyên	10	3	145,67	108.944	748
6	Huyện Yên Lạc	16	1	106,77	149.387	1.399
7	Huyện Vĩnh Tường	27	2	141,90	198.918	1.402
8	Huyện Sông Lô	16	1	150,31	93.984	625
9	Huyện Lập Thạch	18	2	173,10	123.664	714
Tổng số		113	24	1.231,76	1.014.488	824

              Với mức dân số 1.014.488 người, Vĩnh Phúc là tỉnh có quy mô dân số nhỏ hơn so với dân số trung bình của một tỉnh trong toàn quốc và thấp hơn nhiều so với dân số trung bình của một tỉnh thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng.

Tốc độ tăng dân số

Từ ngày hòa bình lập lại (1954) cho đến sau này, dân số Vĩnh Phúc phát triển với tốc độ khá nhanh, chủ yếu do tăng cơ học. So sánh khái quát (trừ dân số các huyện Đông Anh, Đa Phúc, Kim Anh tách về Hà Nội), trong vòng 70 năm (1930-2000), dân số tỉnh Vĩnh Phúc tăng gấp 4 lần (hiện nay, mỗi năm dân số Việt Nam tăng trên 1 triệu người. Kết quả điều tra và thống kê dân số học cho thấy sau 85 năm, dân số nước ta tăng lên 5,3 lần, trong khi cùng thời gian này dân số thế giới chỉ tăng khoảng 3,6 lần).

Từ năm 1990 đến năm 2004, tuy tốc độ phát triển dân số ở Vĩnh Phúc có chiều hướng giảm nhưng quy mô dân số vẫn tiếp tục gia tăng bình quân 12.850 người/năm, lớn hơn 1,7 lần dân số một xã trung bình năm 2004 của tỉnh, do đó năm 1990 dân số trung bình toàn tỉnh mới có 962.003 người, nhưng sau 15 năm đã đạt 1.154.792 người (thấp hơn so với dự báo trong Chiến lược dân số giai đoạn 2001- 2010; dự báo năm 2004 đạt 1.164.400 người). Theo dự báo của Cục Thống kê tỉnh Vĩnh Phúc, trong 10 năm từ 2001 đến 2010, mỗi năm dân số vẫn tăng trung bình 11.685 người, quy mô dân số sẽ đạt 1.241.000 người vào năm 2010.

Tốc độ tăng dân số tỉnh Vĩnh Phúc có xu hướng tăng, nhưng đến năm 2002 và 2003 mức tăng đã có biểu hiện giảm xuống. Nếu coi tốc độ tăng dân số năm 1990 là 100% thì năm 2001 đạt 101,38% và năm 2004 chỉ ở mức 100,53%. Dân số phát triển với tốc độ cao và chưa ổn định đã gây sức ép không nhỏ tới sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Quy mô dân số tăng lên kéo theo số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (15- 49) cũng sẽ tăng trung bình 7.750 người/năm trong giai đoạn 2001-2010. Uớc tính bình quân trong giai đoạn 2001-2010, mỗi năm cứ có 1 phụ nữ bước ra khỏi tuổi sinh đẻ thì có 2,94 phụ nữ bước vào tuổi sinh đẻ. Tỷ lệ này cho thấy một tiềm năng sinh sản cao của dân số Vĩnh Phúc trong thập kỷ đầu tiên của thế kỷ XXI.

Cơ cấu dân số

- Cơ cấu theo tuổi

Tháp dân số năm 1989 của tỉnh Vĩnh Phúc có đáy rộng, đặc trưng cho mô hình dân số ở các nước đang phát triển, biểu thị cơ cấu dân số có tỉ trọng trẻ em lớn nhất, là kết quả của mức sinh đẻ còn cao. Tuy vậy, chỉ sau một thập kỉ, năm 1999 tháp dân số của tỉnh đã có biến đổi rõ rệt theo chiều hướng giảm tỉ trọng trẻ em nhóm 0-4 và 5-9 tuổi. Kết quả này là do tác động của công tác dân số của tỉnh trong một thời gian lâu dài.

Tháp dân số năm 1999 tỉnh Vĩnh Phúc đã có biến đổi theo chiều hướng đáy tháp thu hẹp lại. Tỉ trọng trẻ em dưới 15 tuổi có xu hướng giảm từ 40% năm 1989 xuống còn 32,1% năm 2000 (tương đương với toàn quốc: 39,2% và 33,0% ) và dự kiến còn 28% năm 2010. Tuy vậy, tỉ trọng này cũng vẫn là thách thức lớn đối với việc chăm sóc, nuôi dạy trẻ em và tạo việc làm cho người lao động. Bên cạnh đó tình trạng già hóa dân số cũng diễn ra dù chậm chạp, với tỉ trọng nhóm người 60 tuổi trở lên tuy thấp nhưng đang tăng lên từ 7,5% năm 1989 đến 8,6% năm 2000 và dự kiến đạt 10% vào năm 2010, sẽ liên quan đến việc gia tăng các phúc lợi xã hội và dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người già.

Tỉ trọng nhóm tuổi lao động (15-59) chiếm 50,5% năm 1989 (thấp hơn so với toàn quốc: 53,7%), tăng lên 60,6% năm 2000 (toàn quốc năm 1999: 59,0%) và dự kiến sẽ tăng lên 62% năm 2010. Sự tăng lên không ngừng của dân số trong tuổi lao động trong giai đoạn 2001- 2010 là lợi thế cho nguồn lao động nhưng cũng trở thành nguy cơ bùng nổ dân số nếu chính sách dân số không được thực hiện tốt.

Với cơ cấu tuổi như nêu trên, tỉ số phụ thuộc trong dân số Vĩnh Phúc cũng giống như của cả nước đã và sẽ không ngừng giảm xuống, mỗi người lao động sẽ nhẹ gánh người ăn theo hơn, tạo điều kiện tốt cho nền kinh tế quốc dân, kinh tế gia đình có tiết kiệm để đầu tư và phát triển.

- Cơ cấu dân số theo giới

Từ năm 1990 đến năm 2007, những số liệu có được đã cho thấy ở tỉnh Vĩnh Phúc, số lượng nữ trong dân số luôn nhiều hơn so với số lượng nam. Tỉ lệ nam giới trong dân số ở Vĩnh Phúc năm 1990 chiếm 47,8%, năm 1997 là 48,6% và năm 2004 là 48,3% đều thấp hơn so với tỉ lệ nam trong dân số toàn quốc (tương ứng là 48,54%; 48,96% và 49,15%).

Đến hết 31/12/ 2006, theo số liệu thống kê chuyên ngành Dân số Gia đình Trẻ em, số trẻ sinh ra trong toàn tỉnh là 18.711 cháu, trong đó số trẻ là nữ có 8.632 cháu, tỉ lệ giới tính của trẻ khi sinh là 117 nam/100 nữ, báo hiệu sự mất cân bằng giới tính khi sinh.

- Cơ cấu dân số theo khu vực thành thị và nông thôn

Việt Nam là quốc gia có tỉ lệ dân đô thi thấp so với thế giới và các nước đang phát triển. Tỉ lệ dân số thành thị của tỉnh Vĩnh Phúc còn rất thấp so với toàn quốc, tuy hàng năm có tăng dần, năm 1990 là 5,8%, nhưng đến năm 1999 mới đạt 10,17%, thấp xa so với mức của toàn quốc (23,48%) và của vùng đồng bằng sông Hồng (21,06%). Đến năm 2007, tỷ lệ dân số thành thị của tỉnh Vĩnh Phúc mới đạt 17,23%, trong khi mức của toàn quốc là 27,44%. 

Tỉ lệ dân số thành thị ở Vĩnh Phúc không đều giữa các đơn vị hành chính trực thuộc tỉnh; năm 2007, đạt 83,9% ở thành phố Vĩnh Yên hoặc 70,2% ở thị xã Phúc Yên, nhưng rất thấp ở khu vực huyện, nhất là các huyện Tam Đảo (1,1%), Vĩnh Tường (2,6%), Lập Thạch (4%), v.v...

          Cùng với quá trình đô thị hóa của cả nước, tỉ lệ dân số thành thị ở Vĩnh Phúc đã tăng dần hàng năm, đạt 13,9% năm 2004 và 17,23% năm 2007. Tuy nhiên, so với dự báo của Chiến lược dân số tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2001- 2010 thì kết quả này không đạt (năm 2004: chỉ tiêu là 18,4%  ) và không đạt được mức 25,7% vào năm 2005 cũng như rất khó đạt mức 28,9% vào năm 2010. Trong những năm gần đây, tỉ lệ dân đô thị ở Vĩnh Phúc tăng mạnh. Mặc dù so với một số tỉnh ở vùng đồng bằng sông Hồng, vào năm 1999, tỉ lệ dân đô thị ở Vĩnh Phúc còn cao hơn Hà Tây (7,8%), Thái Bình (5,6%), Hà Nam (6%).